Культура и искусство

Бұйымтай — қазақ этикасында бір адамның бірнеше күн жатпайтын алыстан арнайы ат басын тіреген адамға қолқа салатын шаруа. Қонақ мұндайда келген шаруасын, яғни бұйымтайын айтады.

Қарттарға арналған мерекелік іс-шараларды ұйымдастыру үшін көмектесетін қызметтер: - Қарттар мен мүгедектерге арналған әлеуметтік-тұрмыстық қызмет. - Салттық қызмет көрсетілімдері болмаған кезде. - Мерекелік көмек. - «Қарттарым асыл қазым» мерекелігі.

Қолөнершілер әртүрлі бұйымдарды жасай алады, олардың ішінде: Тұрмысқа қажетті мүліктер. Ат әбзелдері. Қолөнердің тағы бір саласы — музыкалық аспаптар.

Автохтондардың мәдениеті мен тіліне жаулап алушылық кезіндегі өзгерістерден алынбаған. Бірақ автохтонды мәдени ет (гр. autochton — жергілікті) — белгілі бір аймақтың ең ежелгі халқының мәдениети, алғашқы пайда болған жерінен қоныс аудармай, мәдени біртектілікті сақтай алған этномәдениет. Автохтонды етні-мәдени аймақтардың бірі — Қиыр Шығыс.

Қазақ халқының мақал-мәтелдерінде адамгершілік қағидаларына мыналар жатады: Адамгершілік болмай, Әділдік болмас. Асыңа тойғызбасаң да, Ақ ниетің етойғыз Су бермегенге, сүт бер, Ақ ниетеңді білсін. Кең болсаң, кем болмайсың. Қолы ашықтың, жолы ашық. Игіліктің ерте, кеші жоқ Жүзігің алтын болғанша, Жүзің жарқын болсын.

Сақтардың мәдениеті темір дәуіріндегі Қазақстан аумағындағы мал өсіретін тайпалардың мәдени еті мен өнерінің дамуына байланысты жоғары сатысына жетті. Сақтардың жерлеу ғұрпы алдындағы уақыттағы ғүрптерден едәуір ерекшеленеді.

Көрісу күні, немесе Амал мерекесі, қазақ халқының дәстүрлі мерекесі. Бұл күн адамдар бір-біріне деген сыйластығын арттырады, өткен жылғы өкпе-реніштерді ұмыттырады және жақсылыққа, береке-бірлікке ұмтылуға шақырады.

Қызғалдақтардың қазіргі Қазақстанның аумағында миоценнің аяғы — плиоценнің басында, яғни 10–20 миллион жыл бұрын пайда болған. Қызғалдақтың мәдени тарихы Орта ғасырларда Осман империясының сұлтандарының бақшасында өсіп тұрған және сол кезде «түрік лалагүлі» деп аталып, Еуропа елдерінің елшілерімен танысуымен байланысты.

Қуыршақ театрында актер қимылға келтіріп, сөзін өзі айтып тұрады. Қуыршақты театры бірнеше топқа жіктеледі: - Киілмелі (қолға киіп ойнайтын). - Сылдырмақты (жіп немесе сым арқылы қозғалтатын). - Қуыршағымен (көрсетілім арқылы ойындайтын).

Есенқұл Жақыпбектің поэзиясының тақырыптарына мыналар жатады: - Өмір; - Азаматтық және әлеуметтік мәселелер; - Ұлттық ерекшеліктер; - «Алдай-ау»; - Өнер.

Есенқұл Жақыпбектің ең танымал өлеңдері: - «Алдай-ау»; - «Өзіңді аңсап»; - «Бақ пен қызыр қонса да»; - «Өнер адамы».

Ахмет Байтұрсынұлы (1872–1937) — қазақ тілі мен мәдениетінің реформаторы, қазақ әдебиетінің негізін қалаушы, «Қазақ» газетінің бас редакторы. Ол 1895 жылдан 1909 жылға дейін Қазақстанның ауылдық мектептерінде оқытушы болды. Байтұрсынұлы 1929 жылы арыстанға алынған, 1930 жылы ОГПУ-ның шешіміне сәйкес ату жазасына кесілген.

Беташар — бұл қазақтар мен узбектердің еңбегі бар еңкею тойының бір обряді. Беташардың негізгі мәні — қалпақты алып тастау.

Мәдениеттің жаһандануы әртүрлі елдер мен халықтар арасындағы мәдени алмасу мен ынтымақтастықты ынталандыра алатынын атап көрсетеді. Мәдени жаһандығының дамуына байланысты әрбір ұлттың өзіне тән ділі мен мәдени етігін сақтау үшін күш-жігер жұмсау қажет.

Қарт адамдарға құттықтау сөздері: Қарттарды ардақтап өтейік! Өмірлеріңіз шаттыққа толы болсын, құрметті қариялар! Біз сіздердің бай тәжірибелеріңізді жоғары бағалаймыз!

Киіз үйдің ішкі жиһаздары табалдырық пен маңдайшадан, қос босағадан және жарма беттерден құрастырылады. Сондай-ақ, киіз үй жиһаздарының ішінде киіз, ши, тері, жүн, ағаштан басқа да материалдар қолданылуы мүмкін.

Абай Құнанбайұлы Тобықты руының Кунанбай Оскенбаев (Ускенбаев) отбасында Шыңғыс тауларының етегінде дүниеге келген. Абайдың отбасы жергілікті билерге жататын, ата-анасы өз руында билер мен басылар болып жүрген.

«Соңғы дем» әңгімесіндегі кейіпкерлердің тұрмысы ауыр. Әңгіме басталуында көрер таңды көзімен атқарып, қиналып жатқан Нұрбек кездестіріледі: > Қолынан аурудан құтқарар дәрмені жоқ, дәрігердің емі де жоқ. Тек ащы суды іше берсін, көбірек ішсін деген ем-дом жасайды.

Испиджаб қаласының археологиялық олжасы — бұл қазіргі таңдағы қаланың ішіндегі ескі қала. Қалада кең танымал мазарлар бар, олардың ішінде: X. А. Яссавидің ата-бабаларының (XVIII ғасыр); Ибрагим атаның (XIII–XIX ғасырлар); Абдел Азиз Бабаның (XV–XIX ғ.); Ходжа Талигтың (XIII-XIX ғастар).

Романдағы кейіпкерлердің мінездері туралы ақпарат табылмады. Алайда, «Ғарыштық өмір» әңгімесіндегі кейіпкер Талгаттың мінезі туралы бірнеше мәліметтер бар. Талгаттың анасы Сауле — мұғалім. Ажал — Талғатың тетігі.