Аяған Қуатов — Баққожа Мұқайдың «Өмірзая» романындағы басты кейіпкер . Ол 35 жастан асқан, қалыптасқан тарихшы . Парасаты, кісілігі, мейірбандығы бар . Ең басты қасиеті — туған халқын сүйетіні . Намыс, жігері . Ақыр түбінде мінге айналған, басын құртып тынатын тағы бір мінезі — қызбалығы .
Аяған әуел баста Совет үкіметінің қағазға жазылған заңына сенеді және бұрмалаушылар беріде деп ойлайды . Ұстазы, профессор Алдияр Ақпанұлының жолын әрі қарай жалғастырып, ол Кенесары туралы еңбек жазса, бұл Сыздық төре туралы көлемді зерттеуін тәмамдайды .
Романның ой тұрғысынан тиянақтаушы — Алдияр деген қарт :
Ескінің сарқыты, тарихшы профессор ;
Атағы алашқа мағлұм адам ;
Отаршылдық сабағын жақсы біледі, ұлтын жарыққа жетелеу жолындағы күрес құралы — халқының тарихи зердесін ашу деп санайды ;
Кенесары хан туралы зерттеу жазады , ал Ресми саясатқа қайшы бұл еңбег халыққа жат деп жарияланып, атақты ғалымның басына қара бұлт орнайды, күштілер тарапынан қудалауға ұшырап, шал ауру болып қалады .