Әділдіктің тарихи дамуы туралы ақпарат табылмады. Алайда, әділеттілік идеясы ерте заманнан теңдік пен құқықтық принциптермен байланысты болды 2.
Әділеттіліктің алғашқы түрі — көне қоғамдағы «жазалаушы әділет» деп аталатын 2. «Қанға қан, жанға жан», талион (лат. talio, talions — жазалау, жазаның құнын қайтару) принциптері ілкі санада әділет саналды 24. Қылмыс пен жаза, әрекет пен айыптау мәселелері осы түрдегі әділдікке байланысты 2.
{"jq7e0":{"state":{"logoProps":{"url":"https://yandex.kz"},"formProps":{"action":"https://yandex.kz/search","searchLabel":"Найти"},"services":{"items":[]},"userProps":{"loggedIn":false,"ariaLabel":"Меню","plus":false,"birthdayHat":false,"child":false,"dialogProps":{"host":"yandex.kz","lang":"ru","project":"neurolib","queryParams":{"exp_flags":"skin","preset":"oceania","utm_source":"portal-neurolib"},"retpath":"https%3A%2F%2Fyandex.kz%2Fyanswers%2Fc%2Fgylym-jane-bilim%2Fq%2Fadildiktin-tarihi-damuy-kanday-boldy-3135494114%3Flr%3D213%26ncrnd%3D41781","tld":"kz","platform":"desktop"},"className":"PortalHeader-User"},"suggestProps":{"selectors":{"form":".HeaderForm","input":".HeaderForm-Input","submit":".HeaderForm-Submit","clear":".HeaderForm-Clear","layout":".HeaderForm-InputWrapper"},"suggestUrl":"https://yandex.com.tr/suggest/suggest-ya.cgi?show_experiment=222&show_experiment=224","deleteUrl":"https://yandex.com.tr/suggest-delete-text?srv=web&text_to_delete=","suggestPlaceholder":"Поиск с Нейро","platform":"desktop","hideKeyboardOnScroll":false,"additionalFormClasses":["mini-suggest_theme_tile","mini-suggest_overlay_tile","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_prevent-empty_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_personal_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_rich_yes","mini-suggest_overlay_dark","mini-suggest_large_yes","mini-suggest_copy-fact_yes","mini-suggest_clipboard_yes","mini-suggest_turboapp_yes","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_affix_yes","mini-suggest_carousel_yes","mini-suggest_traffic_yes","mini-suggest_re-request_yes","mini-suggest_source_yes","mini-suggest_favicon_yes","mini-suggest_more","mini-suggest_long-fact_yes","mini-suggest_hide-keyboard_yes","mini-suggest_clear-on-submit_yes","mini-suggest_focus-on-change_yes","mini-suggest_short-fact_yes","mini-suggest_app_yes","mini-suggest_grouping_yes","mini-suggest_entity-suggest_yes","mini-suggest_redesigned-navs_yes","mini-suggest_title-multiline_yes","mini-suggest_type-icon-wrapped_yes","mini-suggest_fulltext-highlight_yes","mini-suggest_fulltext-insert_yes","mini-suggest_lines_multi"],"counter":{"service":"neurolib_com_tr_desktop","url":"//yandex.ru/clck/jclck","timeout":300,"params":{"dtype":"stred","pid":"0","cid":"2873"}},"noSubmit":false,"formAction":"https://yandex.kz/search","tld":"kz","suggestParams":{},"disableWebSuggest":false},"context":{"query":"","reqid":"1757648311220400-14125502752549226708-balancer-l7leveler-kubr-yp-sas-54-BAL","lr":"213","aliceDeeplink":"{\"text\":\"\"}"},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew01-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"header"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"header"},"jq7e1":{"state":{"links":[{"id":"main","url":"/yanswers/","title":"Главная","target":"_self"},{"id":"technologies","url":"/yanswers/c/tehnologiyalar","title":"Технологии","target":"_self"},{"id":"psychology-and-relationships","url":"/yanswers/c/psihologiya-jane-qarim-qatinas","title":"Психология и отношения","target":"_self"},{"id":"science-and-education","url":"/yanswers/c/gylym-jane-bilim","title":"Наука и образование","target":"_self"},{"id":"food","url":"/yanswers/c/tamaq-jane-as-onimderi","title":"Еда","target":"_self"},{"id":"culture-and-art","url":"/yanswers/c/madeniet-pen-oner","title":"Культура и искусство","target":"_self"},{"id":"tv-and-films","url":"/yanswers/c/tv-jane-filmder","title":"Фильмы и сериалы","target":"_self"},{"id":"economics-and-finance","url":"/yanswers/c/ekonomika-jane-qarjy","title":"Экономика и финансы","target":"_self"},{"id":"games","url":"/yanswers/c/oyindar","title":"Игры","target":"_self"},{"id":"sport","url":"/yanswers/c/sport","title":"Спорт","target":"_self"},{"id":"beauty-and-style","url":"/yanswers/c/sululiq-pen-stil","title":"Красота и мода","target":"_self"},{"id":"useful-tips","url":"/yanswers/c/paydaly-kenester","title":"Полезные советы","target":"_self"},{"id":"auto","url":"/yanswers/c/avto","title":"Авто","target":"_self"},{"id":"law","url":"/yanswers/c/zan","title":"Право","target":"_self"},{"id":"travel","url":"/yanswers/c/sayahat","title":"Путешествия","target":"_self"},{"id":"animals-and-nature","url":"/yanswers/c/januarlar-men-tabigat","title":"Животные и природа","target":"_self"},{"id":"health","url":"/yanswers/c/densaulyq","title":"Здоровье","target":"_self"},{"id":"other","url":"/yanswers/c/basqasy","title":"Другое","target":"_self"}],"activeLinkId":"science-and-education","title":"Категории","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew02-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"header-categories"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"header-categories"},"jq7e2":{"state":{"tld":"kz","markdown":"Әділдіктің тарихи дамуы туралы ақпарат табылмады. Алайда, әділеттілік идеясы ерте заманнан теңдік пен құқықтық принциптермен байланысты болды [```2```](https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html).\n\nӘділеттіліктің алғашқы түрі — көне қоғамдағы «жазалаушы әділет» деп аталатын [```2```](https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html). «Қанға қан, жанға жан», талион (лат. talio, talions — жазалау, жазаның құнын қайтару) принциптері ілкі санада әділет саналды [```2```](https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html)[```4```](https://www.muftyat.kz/kk/articles/islam-and-society/2020-04-16/31007-zheti-rukhani-kazyk-dildik/). Қылмыс пен жаза, әрекет пен айыптау мәселелері осы түрдегі әділдікке байланысты [```2```](https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html).","sources":[{"sourceId":1,"url":"https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA","title":"Әділдік — Уикипедия","shownUrl":"https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA","rel":"nofollow"},{"sourceId":2,"url":"https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html","title":"Әділдік – Алла Тағаланың әмірлерінен","shownUrl":"https://ummet.kz/bes-pariz/359-iman-keltyru/16557-adildik-alla-tagalanyn-amirlerinen.html","rel":"nofollow"},{"sourceId":3,"url":"https://philosophy_kaz.academic.ru/55/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA","title":"Әділдік","shownUrl":"https://philosophy_kaz.academic.ru/55/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA","rel":"nofollow"},{"sourceId":4,"url":"https://www.muftyat.kz/kk/articles/islam-and-society/2020-04-16/31007-zheti-rukhani-kazyk-dildik/","title":"«Жеті рухани қазық»: Әділдік - Қазақстан мұсылмандары...","shownUrl":"https://www.muftyat.kz/kk/articles/islam-and-society/2020-04-16/31007-zheti-rukhani-kazyk-dildik/","rel":"nofollow"},{"sourceId":5,"url":"https://kaz-tili.kz/book/daltynras29.htm","title":"Әділдік | kaz-tili.kz","shownUrl":"https://kaz-tili.kz/book/daltynras29.htm","rel":"nofollow"},{"sourceId":6,"url":"https://el.kz/dildik_21495/","title":"ӘДІЛДІК - el.kz","shownUrl":"https://el.kz/dildik_21495/","rel":"nofollow"},{"sourceId":7,"url":"https://www.youtube.com/watch?v=aIvwSJcKvI4","title":"Әділдік - YouTube","shownUrl":"https://www.youtube.com/watch?v=aIvwSJcKvI4","rel":"nofollow"},{"sourceId":8,"url":"https://e-islam.kz/islam-zhane-qagam/ishki-kategoriyalar/islam-zhane-otbasy/item/529-eislam/","title":"Ауқымы кең, мағынасы терең ұғымның аты – Әділдік...","shownUrl":"https://e-islam.kz/islam-zhane-qagam/ishki-kategoriyalar/islam-zhane-otbasy/item/529-eislam/","rel":"nofollow"},{"sourceId":9,"url":"https://multiurok.ru/index.php/files/adaldyk-pien-dildik-1.html","title":"Адалдық пен әділдік","shownUrl":"https://multiurok.ru/index.php/files/adaldyk-pien-dildik-1.html","rel":"nofollow"},{"sourceId":10,"url":"https://www.gov.kz/memleket/entities/akimvko/press/news/details/421853","title":"Әділдік пен дамуға деген бірлікте","shownUrl":"https://www.gov.kz/memleket/entities/akimvko/press/news/details/421853","rel":"nofollow"}],"isHermione":false,"headerProps":{"header":"Әділдіктің тарихи дамуы қандай болды?","homeUrl":"/yanswers/","categoryUrl":"/yanswers/c/gylym-jane-bilim","categoryTitle":"Наука и образование","canUseNativeShare":false,"tags":[],"extralinksItems":[{"variant":"reportFeedback","reportFeedback":{"feature":"YazekaAnswers","title":"Что не так в этом ответе?","checkBoxLabels":[{"value":"Неприемлемый или оскорбительный ответ"},{"value":"Нет ответа на мой вопрос"},{"value":"Есть фактические ошибки"},{"value":"Мало информации"},{"value":"Информация устарела"},{"value":"Ошибки отображения"},{"value":"Нет доверия источникам ответа"},{"value":"Не нужен ответ по этому вопросу"},{"value":"Другое"}]}}]},"suggestProps":{"suggestItems":[{"id":-1,"url":"/search?text=%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA%D1%82%D1%96%D2%A3+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D0%B8+%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D1%83%D1%8B+%D2%9B%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B9+%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D1%8B%3F&promo=force_neuro","text":"Получите больше информации"}]},"feedbackProps":{"feature":"YazekaAnswers","baseProps":{"metaFields":{"yandexuid":"4492267081757648311","reqid":"1757648311220400-14125502752549226708-balancer-l7leveler-kubr-yp-sas-54-BAL"}},"positiveCheckboxLabels":[{"value":"Очень понравился ответ"},{"value":"В ответе есть нужная информация"},{"value":"Хорошая структура"},{"value":"Другое"}],"negativeCheckboxLabels":[{"value":"Неприемлемый или оскорбительный ответ"},{"value":"Нет ответа на мой вопрос"},{"value":"Есть фактические ошибки"},{"value":"Мало информации"},{"value":"Информация устарела"},{"value":"Ошибки отображения"},{"value":"Нет доверия источникам ответа"},{"value":"Не нужен ответ по этому вопросу"},{"value":"Другое"}]},"dialogStoreProps":{"baseUrl":"","baseUrlWs":""},"globalStoreProps":{"imageBackendUrl":"https://yandex.kz/images-apphost/image-download?cbird=171","query":"","retina":false,"avatarId":"0","isHermione":false,"isMacOS":false,"tld":"kz","isEmbeddedFuturis":false,"isLoggedIn":false,"brand":"neuro","reqId":"1757648311220400-14125502752549226708-balancer-l7leveler-kubr-yp-sas-54-BAL","device":{"isIOS":false,"platform":"desktop"}},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew03-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"question"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"question"},"jq7e3":{"state":{"relatedMaterials":[],"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew04-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"related"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"related"},"jq7e4":{"state":{"tld":"kz","isIos":false,"isQuestionPage":true,"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew05-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"ask_question"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"ask_question"},"jq7e5":{"state":{"generalLinks":[{"id":"privacy-policy","text":"Политика конфиденциальности","url":"https://yandex.kz/legal/confidential/"},{"id":"terms-of-service","text":"Пользовательское соглашение","url":"https://yandex.kz/legal/neurum_termsofuse/"},{"id":"report-error","text":"Сообщить об ошибке","url":"https://forms.yandex.kz/surveys/13764639.7eee0a3742f85d3f2330de0b5792096e6be7f464/"},{"id":"about-company","text":"О компании","url":"https://company.yandex.ru/"}],"copyright":{"url":"https://yandex.kz","currentYear":2025},"socialLinks":[],"categoriesLink":[],"disclaimer":"Ответы сформированы Нейро на основе общедоступной информации. В них могут быть неточности","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"jq7ew06-0-1"},"ui":"desktop","service":"neurolib","fast":{"name":"neuro_library","subtype":"footer"}}}}},"type":"neuro_library","subtype":"footer"}}