Ай фазалары деген не және олар неліктен өзгереді?
Ай сайын Ай бірнеше фазадан өтеді: негізгілері — жаңа ай, бірінші ширек, толған ай және үшінші ширек. Шындығында мұндай сегіз кезең бар. Әрқайсысы туралы айтып береміз және Жер серігі сыртқы түрін неліктен жиі өзгертетінін анықтаймыз.
Ал оның жағдайын Яндекс Погода сервисінде бақылауға болады. Ай фазалары жарық күн блогында көрсетіледі.
Ай фазалары деген не және олар неліктен өзгереді
Ай фазалары — серіктің жарықтандырылған бөлігіндегі көрінетін өзгерістер, яғни оны Жерден қалай көретініміз. Айтпақшы, дискінің жарқын жиегі лимб деп аталады, ал жарық түсетін және түспейтін жақтардың арасындағы шекара Ай терминаторы (лат. terminare — шектеу) деп аталады. Ай планетамызды айналатындықтан, Күн серіктің біресе бір жағын, біресе екінші жағын жарықтандырады және оның сыртқы түрі өзгеріп тұрады.
Ғалымдар ай фазаларына байланысты бірнеше терминдерді ажыратады:
- Ай циклі — серіктің Жерді бір рет айналуы, бұл 29,5 күнге созылады;
- синодикалық Ай немесе лунация — Айдың жаңа Айлар арасындағы циклі;
- Айдың жасы — соңғы жаңа Айдан бері өткен күн саны.
Ай фазалары қандай болады
Төрт негізгі фаза бар — толған Ай, жаңа Ай, бірінші және соңғы ширектер, сондай-ақ қосымша фазалары — өсіп келе жатқан Ай орағы, өсіп келе жатқан Ай, кеміп бара жатқан Ай орағы, кеміп бара жатқан Ай. Негізгі фазалар арасындағы кезең 7,4 күнді құрайды.
Жаңа Ай
Ай Күн мен Жер арасында орналасқан, сондықтан серіктің планетамызға қарай бұрылған жағына жарық түспейді.
Өсіп келе жатқан Ай орағы
Жаңа Айдан кейін Ай бірден «өсе» бастайды, оның бір жағы біртіндеп жарықтандырылады және біз жіңішке Айды көреміз.
Бірінші ширек
Ай Жерді айналатын жолдың ¼ бөлігін өтеді. Бұл кезде серіктің жартысы жарықтандырылады.
Өсіп келе жатқан Ай
Дискінің жарықтандырылған ауданы артып келеді.
Толған Ай
Бұл кезде Жер Ай мен Күн арасында болады, ол серікті түгел жарықтандырады. Толған Ай түні бойы көрінеді.
Кеміп бара жатқан Ай
Толған Айдан кейін қарама-қарсы процесс басталады, жарықтандырылған аудан азая береді. Бұл фазада Ай әлі жарық, дискінің жартысынан көбі көрінеді.
Соңғы ширек
Айдың тең жартысы көрінеді.
Кеміп бара жатқан Ай орағы
Бұл — жаңа Ай алдындағы соңғы фаза. Біз тек кішірейіп бара жатқан жіңішке Ай орағын бақылай аламыз.
