Болжам көрсеткіштері нені білдіреді
Жел
Жел бағыты
Көрсеткіш желдің бағытын көрсетеді:
— солтүстік жел (солтүстіктен оңтүстікке);
— оңтүстік жел (оңтүстіктен солтүстікке);
— батыс жел (батыстан шығысқа);
— шығыс жел (шығыстан батысқа).
Желдің жылдамдығы
Анемометрлердің көмегімен секундына метрмен өлшенеді.
Яндекс Ауа райы жер бетінен 10 м биіктіктегі желдің жылдамдығын көрсетеді.
- атмосфераның әртүрлі аймақтарындағы атмосфералық қысым мен температураның айырмашылығы;
- төсеніш бетін біркелкі емес қыздыру;
- жердің ерекшеліктері (таулар, орман немесе қала).
| Желдің жылдамдығы, м/с | Жел күшін сөздік анықтау |
|---|---|
| 0 | Тымық |
| 1-5 | Әлсіз |
| 6-10 | Қалыпты |
| 10-нан астам | Күшті |
| Желдің жылдамдығы, м/с | Жел күшін сөздік анықтау |
|---|---|
| 0 | Тымық |
| 1-5 | Әлсіз |
| 6-10 | Қалыпты |
| 10-нан астам | Күшті |
Жел жылдамдығының егжей-тегжейлі бөлінуі Бофорт шкаласында көрсетілген. Бұл құрлықта және теңізде жел жылдамдығын анықтауға арналған жалпы қабылданған шкала.
Ылғалдылық
Ауада су буының құрамын көрсетеді. Ылғалдылық жер бетінен 2 м қашықтықта өлшенеді.
Жоғары ылғалдылықта шық немесе тұман ықтималдығы өседі.
- ауа ағындарымен ылғал тасымалдау;
- ылғалдың булануы.
Болжамда ауаның салыстырмалы ылғалдылығы — ауадағы су буының массалық үлесінің ағымдағы температурадағы барынша мүмкін болатын қатынасы көрінеді.
Ылғалдылық ауа райы карточкасында және толық болжамда сервистің басты бетінде көрсетіледі.
Қысым
Қысымға атмосфераның айналымы әсер етеді.
Циклон жақындағанда атмосфералық қысым төмендейді, антициклон жоғарылайды.
- сағат тіліне қарсы — циклон;
- сағат тілі бойынша — антициклон.
Адамдардың көпшілігі үшін әдеттегі қысым — 760 миллиметр сынап бағанасы. Бірақ әрбір адам үшін қалыпты атмосфералық қысым өзі тұратын аймаққа, ал аймақтың қысымы — жердің биіктігіне байланысты. Мысалы, Нұр-Сұлтанда орташа биіктігі — 347 м, ол үшін қысымның қалыпты мәні — 728 мм сын. бағ. Сондықтан Нұр-Сұлтан тұрғындары үшін 760 мм сын. бағ. қысымы қалыпты емес, жоғары болады.
| Аймақ үшін нормамен айырмашылық, мм рт. ст. | Қысым мәні |
|---|---|
| Аймақ үшін нормадан 20 кем | Төмен |
| Өңір үшін нормадан 10-20 кем | Төмен |
| Өңір үшін нормадан 10 шегінде | Қалыпты |
| Өңір үшін нормадан 10-20 артық | Жоғары |
| Өңір үшін нормадан 20-дан астам | Жоғары |
| Аймақ үшін нормамен айырмашылық, мм рт. ст. | Қысым мәні |
|---|---|
| Аймақ үшін нормадан 20 кем | Төмен |
| Өңір үшін нормадан 10-20 кем | Төмен |
| Өңір үшін нормадан 10 шегінде | Қалыпты |
| Өңір үшін нормадан 10-20 артық | Жоғары |
| Өңір үшін нормадан 20-дан астам | Жоғары |
Магнит өрісі
Магнит өрісіне Күннің белсенділігі әсер етеді. Күннің жарқылы болған кезде, оның магнит өрісіне әсер ететін бөлшектер ағыны Жерге жетеді.
Магнит өрісінің күйін өлшеу үшін ғалымдар Kp индексін пайдаланады. Ол 3 сағат ішінде бүкіл планетаның магнит өрісінің нормадан орташа ауытқуын көрсетеді. Kp индексі 1-ден (тыныш жағдай) 10-ға дейін (күшті магниттік боран) мәндерін қабылдай алады.
Сервисте Kp-индекс мәндеріне сөздік анықтамалар сәйкес келеді:
| Kp-индексі | Сервистегі өріс жағдайы |
|---|---|
| 4-тен кем | Тыныш |
| 4 | Тұрақсыз |
| 5 | Нашар ұйытқыған |
| 6 | Ұйытқыған |
| 7 | Магнит толқуы |
| 8 және одан көп | Қуатты магнит толқуы |
| Kp-индексі | Сервистегі өріс жағдайы |
|---|---|
| 4-тен кем | Тыныш |
| 4 | Тұрақсыз |
| 5 | Нашар ұйытқыған |
| 6 | Ұйытқыған |
| 7 | Магнит толқуы |
| 8 және одан көп | Қуатты магнит толқуы |
Магнит өрісінің күйін толық болжамда көре аласыз. Яндекс Ауа райы магнит өрісінің бүгінгі және алдағы үш күндегі жағдайын көрсетеді. Келесі күндері болжам қалыптаспайды, себебі оның дәлдігі жоғары емес.
Магнит өрісінің ұйытқуы байланыс пен энергетикалық жүйелердің бұзылуына әкелуі мүмкін. Кейбір адамдар магнит толқуын сезінеді.
Сезілуі
Температураның бірдей мәндері ылғалдылыққа, желдің күшіне және басқа да факторларға байланысты әртүрлі болып қабылдануы мүмкін. Мысалы, -5° қатты жел кезінде суық, жоғары температура мен ылғалдылықта — аптап және ыстық сезіледі. Сондықтан болжамда Сезілуі көрсеткіші бейнеленеді. Ол ауа райының қаншалықты жайлы екенін білдіреді.
Сезілуі бойынша температураны есептеу кезінде мыналар есепке алынады:
- ауа температурасы;
- ылғалдылық;
- желдің жылдамдығы;
- күн радиациясы.
Жарық күн
Күн шыққаннан батқанға дейінгі уақыт.
Яндекс Ауа райы атмосфералық рефракцияны — күн сәулесінің сынуы мен шашырауына байланысты құбылыстарды ескере отырып, жарық күнін есептейді. Жарық ауаның тығыз қабаттарынан тығыздығы азына (және керісінше) ауысқанда, оның жылдамдығы өзгереді, ал күн сәулесі түзу сызықтан ауытқиды. Атмосфералық рефракция, әсіресе, күн көкжиекке жақын болған кезде байқалады — ол көкжиектен тыс жасырылған кезде сіз күн дискісін көре аласыз.
Атмосфералық рефракция салдарынан жарық күнінің ұзақтығы артады.
Күннің шығу және бату уақытын сіз қызметтің басты бетінде және толық болжамда көре аласыз. Жарық күнінің ұзақтығы толық болжамда көрсетіледі.
Су температурасы
Су бетінің температурасын көрсетеді.
Су температурасының мәні ірі су қоймаларының жанында орналасқан қалалар үшін ғана көрсетіледі. Егер қалаға жақын жердегі метеостанциялар су температурасын өлшемесе, Яндекс Ауа райы бұл көрсеткішті өзі есептейді.
Сіз су температурасын ауа райы карточкасындағы қызметтің басты бетінде және егжей-тегжейлі болжамда көре аласыз.
Ауа температурасы
Көлеңкедегі температура жер бетінен 2 м биіктіктегі мәнін көрсетеді.
- жер бетінен биіктігі 2 м;
- желмен үрлейтін үй-жай;
- тікелей күн сәулесінің болмауы.
Үй термометрлері әрқашан сол ережелерге сәйкес орнатылмайды, сондықтан олардың көрсеткіштері Яндекс Ауа райы температурасынан өзгеше болуы мүмкін.
УК-индекс
Жер бетіндегі күн сәулесінің деңгейін және оның адам үшін қаупін сипаттайды.
- күннің маусымдық белсенділігі;
- күннің географиялық ендікке, көкжиекке және теңіз деңгейіне қатысты орналасуы;
- жердің үстіндегі озон қабатының жай-күйі;
- ауадағы аэрозольдердің шоғырлануы;
- жер бедерінің шағылысу қабілеті;
- бұлттың түрі.
- Күн сәулесінен қалай қорғану керек
-
УК индексінің мәні Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымдары 0-2 — төмен
Егер сізде сезімтал тері болса да, жану қаупі аз. 3-7 — орташа 12:00-ден 16:00-ге дейін көлеңкеде болуға тырысыңыз. 15-30 факторы бар күннен қорғайтын крем пайдаланыңыз.
Ұзын жеңді киім мен бас киім киіңіз.
8-ден астам — өте жоғары Үй-жайдан 12:00-ден 16:00-ге дейін шықпаңыз.
50 факторы бар күннен қорғайтын крем пайдаланыңыз.
Жабық киім мен күн көзілдірігін киіңіз.
УК индексінің мәні Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымдары 0-2 — төмен
Егер сізде сезімтал тері болса да, жану қаупі аз. 3-7 — орташа 12:00-ден 16:00-ге дейін көлеңкеде болуға тырысыңыз. 15-30 факторы бар күннен қорғайтын крем пайдаланыңыз.
Ұзын жеңді киім мен бас киім киіңіз.
8-ден астам — өте жоғары Үй-жайдан 12:00-ден 16:00-ге дейін шықпаңыз.
50 факторы бар күннен қорғайтын крем пайдаланыңыз.
Жабық киім мен күн көзілдірігін киіңіз.
- УК индексін қайдан көруге болады
-
УК индексінің мәні сервистің басты бетінде көрсетіледі.
Жақын 4 күн үшін УК индексі мәнін толық болжамнан таба аласыз.
Айдың фазасы
Айдың күн сәулесінің жарық деңгейін көрсетеді.
Сервистің басты бетіндегі болжамда бүгінгі күні Айдың фазасы туралы мәтіндік ақпарат көрсетіледі.
10 күндік толық болжамда Ай фазасы суретте көрсетілген. Шеңбердің сары бөлігі — Айдың көрінетін жағы, қара-сұр — көрінбейтіні.
| Белгіше | Айдың фазасы | Айдың аспанда көрінетін шамамен уақыты |
|---|---|---|
 | Жаңа ай | Көрінбейді |
 | Айдың толысуы | 09:00-21:00 |
 | Бірінші ширек | 12:00-00:00 |
 | Айдың толысуы | 15:00-03:00 |
 | Айдың толуы | 18:00-06:00 |
 | Айдың кемуі | 21:00-09:00 |
 | Соңғы ширек | 00:00-12:00 |
 | Айдың кемуі | 03:00-15:00 |
| Белгіше | Айдың фазасы | Айдың аспанда көрінетін шамамен уақыты |
|---|---|---|
| Жаңа ай | Көрінбейді |
| Айдың толысуы | 09:00-21:00 |
| Бірінші ширек | 12:00-00:00 |
| Айдың толысуы | 15:00-03:00 |
| Айдың толуы | 18:00-06:00 |
| Айдың кемуі | 21:00-09:00 |
| Соңғы ширек | 00:00-12:00 |
| Айдың кемуі | 03:00-15:00 |
- 0 — айдың тууы.
- 0,5 — бірінші және соңғы тоқсан.
- 1 — толған ай.
Есептеу үшін "Астрономиялық алгоритмдер" кітабында Жан Мееус сипаттаған және Күннің Ай дискісін жарықтандыру коэффициентін есептеуге негізделген әдіс қолданылады. Бұл коэффициент Жердің Күннен селеноцентрлік қашықтауына (фазалық бұрыш) тәуелді.
Фазалық бұрышты есептеу кезінде Жерден Күнге дейінгі және Жерден Айға дейінгі қашықтық, сондай-ақ айдың күнасты нүктесінің бойлығы мен ендігі есепке алынады.
Сидерикалық ай тәулігіне — Ай Жерді айналып бір толық айналым жасайтын кезеңге байланысты — Жерден Айға дейінгі және Жерден Күнге дейінгі қашықтық өзгеріп отырады. Жерден Күнге дейінгі қашықтықты бір астрономиялық бірлік 1 AU — 149 971 520 км деп есептеу қабылданған, ал Жерден Айға дейінгі қашықтық, айдың күнасты нүктесінің бойлығы мен ендігі белгілі бір күн мен уақыт үшін есептеледі.
Жарықтылық коэффициенті 0-ден 1-ге дейінгі мәнді қабылдай алады:
Айдың өсіп немесе кеміп келе жатқанын екі күн үшін осы коэффициенті есептеп анықтауға болады. Егер келесі күн үшін ол ұлғайып жатса, Ай өсіп келе жатыр, әйтпесе — Ай кеміп келе жатыр.
