УК-индексУК-индекс Маңғыстаудан

УК-индекс – бұл Жер бетіне дейін жеткен ультракүлгін сәулеленудің деңгейін сипаттайтын көрсеткіш. Индекс күн сәулелерінің қаншалықты белсенді және тері мен көз үшін қаншалықты зиянды болуы мүмкін екенін түсінуге көмектеседі. УК-Индекс қаншалықты жоғары болса, соншалықты тез күйіп қалуға болады және күн астында қалу қауіптірек болады.

Ультракүлгін (УК) сәулелену адамның денсаулығына оң әсерін де, теріс әсерін де тигізеді. Бір жағынан, аздаған мөлшерде ол біздің ағзамызға D дәруменін өндіруге көмектеседі – ол сүйек ұлпалары мен тірек-қимыл аппаратын нығайту үшін өте қажет. Басқа жағынан, тым көп УК-әсер тірі ұлпаларды бүлдіреді және бұзады, иммундық жүйені қатты шаршатады. Қарқынды УК-сәулеленудің ең ауыр салдарының арасында – көз аурулары (фотокератит, фотоконъюнктивит, катаракта, птеригиум, қатерлі ісіктер) және тері аурулары бар.

Қарқынды және ұзақ УК-сәулелену күн күйіктері және фотоаллергия сияқты жылдам әсерлерді де, тері мен еріннің бүлінуі сияқты ұзақ мерзімдік әсерлерді де туындатады. Мысалы, терінің ерте қартаюы, ұлпалар икемділігінің бұзылуы, тері жасушаларының ДНК бұзылуы және түрленуі, сондай-ақ тері мен ерін обырларының әр түрлі типтері (меланома және карцинома).

УК-А — жақын ультракүлгін. Атмосфера ұстап қала алмайды, Жер бетіндегі УК-сәулеленудің негізгі үлесін құрайды. Теріге терең енеді, оның мерзімінен бұрын қартаюын туындатады және обыр ауруының дамуына септігін тигізеді. УК-В — орташа толқынды сәулелену. 90%-ға дейін атмосфераға сіңіп кетеді, бірақ қалған бөлігі күн күйіктерін туындатады, ДНК-ны тікелей бұзады, тері обырының дамуына тікелей әсер етеді. УК-С — алыс ультракүлгін. Ең қатты және қауіпті түрі, алайда атмосфера оны толықтай сіңіріп алады және ол Жер бетіне дейін жете алмайды.

SPF дегеніміз Sun Protection Factor дегенді білдіреді. Бұл күн сәулесінен қорғайтын арнайы кремдердің теріні ультракүлгін сәулелер мен күн күйіктерінен қорғау дәрежесінің көрсеткіші. SPF 15 таңбаламасы кремді пайдаланған кезде сәулеленудің тек 1/15 бөлігі ғана теріге тиетіндігін, ал SPF 30 кезінде 1/30 бөлігі тиетіндігін білдіреді. Яғни, SPF 15 кремдері 93%, SPF 30 – 97%, SPF 50 – 98%, SPF 100 – 99% ультракүлгін сәулені бұғаттайтындығын білдіреді. Бірақ ешбір зат УК-сәулеленуден 100% қорғай алмайды.